بسم الله الرحمن الرحیم
"اصل： هیچ چیز جز رحمت از خداوند ساطع نمی شود.
همان طور که می دانیم شیطان هم رحمت است. خود شیطان یکی از مصادیق بزرگ رحمت خداوند است. در مورد ابلیس هم باید بدانیم که به طور سمبولیک همه ی ملایک مشرک شدند چون به جز خداوند به آدم نیز سجده کردند و تنها ملکی که موحد باقی ماند ابلیس بود که جز بر خدا سجده نکرد و وظیفه ی به وجود آمدن تضاد و عالم دوقطبی برای ما را بر عهده گرفت. همچنین اگر شیطان نبود ما هرگز هوشمندی + را نمی شناختیم. در این باره آیه ای وجود دارد که براءت شیطان را ثابت می کند："کمثل شیطان اد قال للانسان اکفر فلما کفر قال انی بری منک و انی اخاف الله رب العالمین"(حشر/۱۶) همانند شیطان که به آدمی گفت کافر شو، چون کافر شد، گفت من از تو بیزارم، من از خدا پروردگار جهانیان می ترسم."
محمدعلی طاهری- جزوه دوره ی دوم - ص ۴۱
شیطان، مأمور و کارگزار خداوند است.
وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً* إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ وَ كَفى بِرَبِّكَ وَكِيلًا (اسرا/۶۵-۶۴)
از آنان هر كه را توانستى با آوازت برانگيز، و با سواره ها و پياده هايت بر آنان بانگ زن، و با آنان در اموال و در اولاد شريك شو، و به آنان وعده بده و شيطان آنان را جز از روى باطل و دروغ وعده نمى دهد.* يقيناً تو را بر بندگانم هيچ تسلّطى نيست، و كافى است كه پروردگارت نگهبان و كارساز باشد.
انسان در بازگشت آگاهانه و عاشقانه به سمت پروردگارش ( إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ-بقره/۱۵۶) تعهد و مسؤولیت و مأموریتی دارد که باید به انجام برساند. همان طور که خداوند در حدیث قدسی فرموده است:
عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی انا حی لا اموت اجعلک حیا لاتموت و انا اقول للاشیاءکن فیکون و انت تقول للاشیاء کن فیکون؛
ای بنده من؛ مرا فرمان بر تا تو را همانند خود سازم. من حی نامیرایی هستم و تو را نیز زنده نامیرا می سازم....
این سخن میتواند مکمل و موضح این آیه ی مبارک باشد：
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُون (ذاریات/۵۶)
و جن و انس را نيافريدم مگر براى اين كه مرا بندگى كنند (ترجمه ی بهرام پور)
یعنی نتیجه ی بندگی و عبادت و اطاعت، خداگونه شدن است و این، مأموریت و وظیفه ی بنی آدم.
اما برای انجام این مأموریت و طی این مسیر (بازگشت به خداوند)، "که خطرهاست در آن"، قبول و عمل به تعهداتی لازم است：
ِ
أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ(یس/۶۰)
مگر با شما پيمان نبستم اى فرزندان آدم! كه عبادت شيطان نكنيد كه وى دشمن آشكار شماست(ترجمه ی بهرامپور)
این دشمنی و ایجاد انحراف با قراردادن موانع ذهنی و وسوسه ها و تزیین رفتارهای بد و از این دست، انجام می شود تا بنی آدم آزمون شوند. ابلیس مأمور آزمون و به خطا و گمراهی انداختن بشر است.
قرآن می فرماید：
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُون(عنکبوت/۲)
آيا مردم پنداشتند همين كه گفتند ايمان آورديم به حال خود رها مىشوند و مورد آزمايش قرار نمى گيرند (ترجمه ی بهرامپور)
َ
بنابراین هر کدام مأموریتی دارند. ابلیس در محضر خداوند قسم یاد کرده که وظیفه اش را به بهترین نحو عمل کند：
قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ (ص/۸۲)
[ابليس] گفت: پس به عزت تو سوگند كه بی ترديد همه شان را گمراه خواهم كرد (ترجمه ی بهرامپور)
حال، این ماییم و این گوی و این میدان.. و بار سنگین امانت بر دوش：خدا شدن!
در پایان، ذکر روایت زیر خالی از لطف نیست، و ما را بر این باور که وجود شیطان جزو طراحی دقیق خداوند برای تکامل اشرف مخلوقاتش هست، استحکام می بخشد：
روایتی از امام صادق علیه السلام
علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن علی بن معبد، عن واصل بن سلیمان، عن بعد الله بن سنان، عن ابی عبداالله علیه السلام قال: سمعته یقول: امر الله و لم یشا، و شاء و لم یومر، امر ابلیس ان یسجد لادم و شاء ان لایسجد، و لو شاء لسجد و نهی آدم عن اکل الشجره، و شاء ان یاکل منها و لو لم یشا لم یاکل؛
شنیدم از امام صادق ع که فرمود؛
گاهی خداوند امر میکند و نمی خواهد و گاهی می خواهد و امر نمی کند.
ابلیس را امر فرمود که سجده کند، در حالی که می خواست سجده نکند، که اگر غیر از این بود بی شک سجده می کرد و
آدم را از خوردن میوه ی شجره نهی فرمود، در حالی که مایل بود از آن بخورد، در غیر این صورت هرگز از شجره نمی خورد.
"کتاب کافی، شیخ کلینی، ج 1، باب المشیئة و الارادة 151"
در پناه حق
طلب خیر در درک آگاهی های رحمانی
اندیشه های عرفان حلقه در قرآن کریم
"اصل： هیچ چیز جز رحمت از خداوند ساطع نمی شود.
همان طور که می دانیم شیطان هم رحمت است. خود شیطان یکی از مصادیق بزرگ رحمت خداوند است. در مورد ابلیس هم باید بدانیم که به طور سمبولیک همه ی ملایک مشرک شدند چون به جز خداوند به آدم نیز سجده کردند و تنها ملکی که موحد باقی ماند ابلیس بود که جز بر خدا سجده نکرد و وظیفه ی به وجود آمدن تضاد و عالم دوقطبی برای ما را بر عهده گرفت. همچنین اگر شیطان نبود ما هرگز هوشمندی + را نمی شناختیم. در این باره آیه ای وجود دارد که براءت شیطان را ثابت می کند："کمثل شیطان اد قال للانسان اکفر فلما کفر قال انی بری منک و انی اخاف الله رب العالمین"(حشر/۱۶) همانند شیطان که به آدمی گفت کافر شو، چون کافر شد، گفت من از تو بیزارم، من از خدا پروردگار جهانیان می ترسم."
محمدعلی طاهری- جزوه دوره ی دوم - ص ۴۱
شیطان، مأمور و کارگزار خداوند است.
وَ اسْتَفْزِزْ مَنِ اسْتَطَعْتَ مِنْهُمْ بِصَوْتِكَ وَ أَجْلِبْ عَلَيْهِمْ بِخَيْلِكَ وَ رَجِلِكَ وَ شارِكْهُمْ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ وَ عِدْهُمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلَّا غُرُوراً* إِنَّ عِبادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطانٌ وَ كَفى بِرَبِّكَ وَكِيلًا (اسرا/۶۵-۶۴)
از آنان هر كه را توانستى با آوازت برانگيز، و با سواره ها و پياده هايت بر آنان بانگ زن، و با آنان در اموال و در اولاد شريك شو، و به آنان وعده بده و شيطان آنان را جز از روى باطل و دروغ وعده نمى دهد.* يقيناً تو را بر بندگانم هيچ تسلّطى نيست، و كافى است كه پروردگارت نگهبان و كارساز باشد.
انسان در بازگشت آگاهانه و عاشقانه به سمت پروردگارش ( إِنَّا لِلّهِ وَإِنَّـا إِلَيْهِ رَاجِعونَ-بقره/۱۵۶) تعهد و مسؤولیت و مأموریتی دارد که باید به انجام برساند. همان طور که خداوند در حدیث قدسی فرموده است:
عبدی اطعنی حتی اجعلک مثلی انا حی لا اموت اجعلک حیا لاتموت و انا اقول للاشیاءکن فیکون و انت تقول للاشیاء کن فیکون؛
ای بنده من؛ مرا فرمان بر تا تو را همانند خود سازم. من حی نامیرایی هستم و تو را نیز زنده نامیرا می سازم....
این سخن میتواند مکمل و موضح این آیه ی مبارک باشد：
وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنسَ إِلَّا لِيَعْبُدُون (ذاریات/۵۶)
و جن و انس را نيافريدم مگر براى اين كه مرا بندگى كنند (ترجمه ی بهرام پور)
یعنی نتیجه ی بندگی و عبادت و اطاعت، خداگونه شدن است و این، مأموریت و وظیفه ی بنی آدم.
اما برای انجام این مأموریت و طی این مسیر (بازگشت به خداوند)، "که خطرهاست در آن"، قبول و عمل به تعهداتی لازم است：
ِ
أَلَمْ أَعْهَدْ إِلَيْكُمْ يَا بَنِي آدَمَ أَن لَّا تَعْبُدُوا الشَّيْطَانَ إِنَّهُ لَكُمْ عَدُوٌّ مُّبِينٌ(یس/۶۰)
مگر با شما پيمان نبستم اى فرزندان آدم! كه عبادت شيطان نكنيد كه وى دشمن آشكار شماست(ترجمه ی بهرامپور)
این دشمنی و ایجاد انحراف با قراردادن موانع ذهنی و وسوسه ها و تزیین رفتارهای بد و از این دست، انجام می شود تا بنی آدم آزمون شوند. ابلیس مأمور آزمون و به خطا و گمراهی انداختن بشر است.
قرآن می فرماید：
أَحَسِبَ النَّاسُ أَن يُتْرَكُوا أَن يَقُولُوا آمَنَّا وَهُمْ لَا يُفْتَنُون(عنکبوت/۲)
آيا مردم پنداشتند همين كه گفتند ايمان آورديم به حال خود رها مىشوند و مورد آزمايش قرار نمى گيرند (ترجمه ی بهرامپور)
َ
بنابراین هر کدام مأموریتی دارند. ابلیس در محضر خداوند قسم یاد کرده که وظیفه اش را به بهترین نحو عمل کند：
قَالَ فَبِعِزَّتِكَ لَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ (ص/۸۲)
[ابليس] گفت: پس به عزت تو سوگند كه بی ترديد همه شان را گمراه خواهم كرد (ترجمه ی بهرامپور)
حال، این ماییم و این گوی و این میدان.. و بار سنگین امانت بر دوش：خدا شدن!
در پایان، ذکر روایت زیر خالی از لطف نیست، و ما را بر این باور که وجود شیطان جزو طراحی دقیق خداوند برای تکامل اشرف مخلوقاتش هست، استحکام می بخشد：
روایتی از امام صادق علیه السلام
علی بن ابراهیم، عن ابیه، عن علی بن معبد، عن واصل بن سلیمان، عن بعد الله بن سنان، عن ابی عبداالله علیه السلام قال: سمعته یقول: امر الله و لم یشا، و شاء و لم یومر، امر ابلیس ان یسجد لادم و شاء ان لایسجد، و لو شاء لسجد و نهی آدم عن اکل الشجره، و شاء ان یاکل منها و لو لم یشا لم یاکل؛
شنیدم از امام صادق ع که فرمود؛
گاهی خداوند امر میکند و نمی خواهد و گاهی می خواهد و امر نمی کند.
ابلیس را امر فرمود که سجده کند، در حالی که می خواست سجده نکند، که اگر غیر از این بود بی شک سجده می کرد و
آدم را از خوردن میوه ی شجره نهی فرمود، در حالی که مایل بود از آن بخورد، در غیر این صورت هرگز از شجره نمی خورد.
"کتاب کافی، شیخ کلینی، ج 1، باب المشیئة و الارادة 151"
در پناه حق
طلب خیر در درک آگاهی های رحمانی
اندیشه های عرفان حلقه در قرآن کریم
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر